Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng lãnh đạo Quân chủng PK-KQ chuẩn bị phương án đánh B-52 năm 1972. Ảnh tư liệu
Đại tướng Võ Nguyên Giáp tên thật là Võ Giáp (bí danh là Dương Hoài Nam, Anh Văn), sinh ngày 25/8/1911, tại xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Ông là một nhà chỉ huy quân sự, chính trị gia Việt Nam kiệt xuất, Ngày 20/1/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 110/SL, phong cấp hàm Đại tướng cho đồng chí Võ Nguyên Giáp - Tổng chỉ huy Quân đội quốc gia và Dân quân tự vệ. Võ Nguyên Giáp trở thành vị đại tướng đầu tiên của quân đội - Tổng Tư lệnh tối cao của Quân đội nhân dân Việt Nam, một con người luôn sống hết mình vì đất nước. Trước khi trở thành một vị Đại tướng lừng danh, ông từng là thầy giáo dạy lịch sử tại trường tư thục Thăng Long, Hà Nội (5/1939) và làm báo tiếng Pháp Notre voix (Tiếng nói của chúng ta), Le Travail (Lao động), biên tập các báo Tin tức, Dân chúng (1936 - 1939) với bút danh Vân Đình. Có lẽ, chính sự am hiểu lịch sử và gắn với thực tiễn khi viết báo đã làm nên cốt cách của một vị tướng đầy nhân văn, một trong những người kiến tạo những trang sử vẻ vang nhất của Việt Nam và thế giới trong thế kỷ XX.
Không chỉ lừng danh là một vị tướng thiên tài của thời đại, Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn được biết đến là một vị tướng tài đức, văn võ song toàn, một nhà chính trị vì dân, vì nước. Đức độ, tài năng của ông đã đem lại cho ông niềm tin yêu trọn vẹn của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; lòng mến mộ của bạn bè quốc tế và cả sự khâm phục của chính những tướng lĩnh đã từng đối đầu trên chiến trường. Trong tất cả những bước ngoặt lịch sử của cách mạng Việt Nam, sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 và những chiến dịch quân sự trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn là một trong những nhân vật lịch sử đứng ở vị trí hàng đầu dưới ngọn cờ bách chiến bách thắng của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Đáng nói là người đứng đầu quân đội đã đánh bại hai đội quân xâm lược hùng mạnh bậc nhất thế kỷ XX lại chưa hề được đào tạo qua trường lớp quân sự nào, và chính điều ấy đã làm nên sự khác biệt của Đại tướng, khiến thế giới phải ngả mũ khâm phục, suy tôn Võ Nguyên Giáp là danh tướng, một trong những thống soái kiệt xuất nhất trong lịch sử nhân loại... Đồng thời, đánh giá ông là một trong số những người hiếm hoi có khả năng làm thay đổi dòng chảy lịch sử, như những việc Tướng Giáp đã làm, rất quyết đoán trong chỉ đạo, lãnh đạo, với tầm nhìn chiến lược, đi những thế cờ táo bạo, đầy sáng tạo, tư duy khác người. Ông chỉ huy chính trong chiến tranh Đông Dương (1946-1954) và chiến tranh Việt Nam (1960-1975). Ông tham gia vào nhiều chiến dịch quan trọng như Chiến dịch Biên giới Thu Đông (1950), Trận Điện Biên Phủ (1954), Chiến dịch Tết Mậu Thân (1968), Chiến dịch năm (1972), Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử với Đại thắng 30/4/1975. Ông là nhà chỉ huy quân sự nổi bật nhất bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trong suốt cuộc chiến và lãnh đạo nhiều chiến dịch lớn cho đến khi chiến tranh kết thúc. Như các danh tướng Việt Nam trong lịch sử, Võ Nguyên Giáp chú trọng nghệ thuật lấy ít địch nhiều, lấy yếu chế mạnh, lấy thô sơ thắng hiện đại. Tư tưởng quân sự nổi tiếng của ông có tên gọi là Chiến tranh nhân dân, kế thừa quan điểm quân sự Hồ Chí Minh, tinh hoa nghệ thuật đánh giặc của tổ tiên, tri thức quân sự thế giới, lý luận quân sự Mác-Lênin và được đúc rút từ kinh nghiệm cá nhân được liên tục cập nhật trong nhiều cuộc chiến tranh, mà nổi bật là chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ.
Có thể đơn cử việc Tướng Giáp đề nghị thay đổi phương châm tác chiến từ “đánh nhanh, thắng nhanh” sang “đánh chắc, tiến chắc”. Đề nghị này của ông đã được Thường vụ Trung ương Đảng và Hồ Chủ tịch phê chuẩn. Phương án “đánh chắc, tiến chắc” trong trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ đã giành được toàn thắng cao nhất với sự hy sinh xương máu thấp nhất. Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ là kết quả của sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, của Bác Hồ và nỗ lực của toàn quân, toàn dân ta, trong đó có sự đóng góp to lớn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thắng lợi của Chiến dịch Điện Biên Phủ mang đậm việc tạo thế, tổ chức hậu cần, thay đổi chiến thuật. Sau chiến dịch này, Hiệp định Genève về Đông Dương được ký kết, đặt dấu chấm hết cho sự có mặt của người Pháp ở Việt Nam sau hơn 80 năm xâm lược. Năm 2006, “Thời báo châu Á” (Times Asia) kỷ niệm 60 năm ngày phát hành số đầu tiên đã ra số đặc biệt và dành một bài viết dài về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong loạt bài viết tôn vinh các “Anh hùng châu Á” - những nhân vật nổi tiếng làm thay đổi cục diện châu lục trong những thập kỷ XX. Bài báo viết: “Nhờ tài cầm quân của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, quân đội Việt Nam đã chiến thắng lẫy lừng trong chiến dịch quân sự kéo dài 56 ngày đêm và tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ của thực dân Pháp năm 1954, đánh dấu sự cáo chung của chủ nghĩa thực dân tại Việt Nam. Chiến thắng Điện Biên Phủ là thắng lợi đầu tiên của một lực lượng kháng chiến châu Á đánh thắng quân đội thực dân trong một trận chiến quy mô và làm tiêu tan huyền thoại về sự vô địch của phương Tây thời đó…”(1).
Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Bộ Tổng tư lệnh đã thiết kế nên một thế trận giải phóng miền Nam với mưu kế kỳ diệu; căng địch ra ở hai đầu chiến tuyến. Phía Bắc giữ địch ở mặt trận Huế - Đà Nẵng, phía Nam giữ địch ở Sài Gòn, làm cho địch bộc lộ sơ hở ở quãng giữa miền Trung và Tây Nguyên. Khi địch đã rơi vào thế trận của ta sắp đặt, ta bất ngờ phá vỡ tuyến phòng thủ Tây Nguyên, tạo ra đột biến về chiến lược. Lợi dụng thời cơ, ta giải phóng Huế, Đà Nẵng, đẩy địch vào thế tan rã, và sau đó ta tập trung toàn bộ lực lượng gồm 5 quân đoàn giải phóng Sài Gòn.
Có thể nói, những chiến thắng vĩ đại của cách mạng Việt Nam, mà Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp góp phần làm nên, đã tác động mạnh mẽ vào dòng chảy lịch sử của dân tộc. Những chiến tích ấy đã nâng ông lên tầm một vị tướng huyền thoại, một thiên tài quân sự của mọi thời đại, để lại dấu son rực rỡ trong lịch sử quân sự Việt Nam và thế giới. Chính vì những thành quả lớn lao và quan trọng đó, năm 1984, Hội đồng khoa học Hoàng gia Anh đã bầu chọn Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một trong 10 danh nhân quân sự vĩ đại nhất thế giới. Đặc biệt, trong số 10 bức chân dung được tạc tượng bằng vàng và đặt trang trọng ở Viện bảo tàng lớn nhất London, chỉ duy nhất Đại tướng Võ Nguyên Giáp được tạc tượng khi vẫn đang còn sống. Sau này, nhà nghiên cứu quân sự người Anh, ông Peter McDonald, đánh giá: “Võ Nguyên Giáp trong 30 năm liền vẫn là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang và trong gần 50 năm, vẫn tham dự những hội nghị chính trị ở cấp cao nhất của đất nước. Đó là hai sự kiện vô song trong lịch sử. Chúng ta khó mà so sánh ông với các tướng lĩnh khác về sự điều hành ở tầm cao của cuộc chiến tranh du kích và ở những cuộc hành binh lớn”(2). Nhiều nhà nghiên cứu, nhà sử học, nhà chính trị, quân sự trên thế giới cũng đánh giá và ca ngợi ông là “thiên tài quân sự lớn nhất duy nhất của thế kỷ 20”, là “một trong những thiên tài quân sự lớn nhất của tất cả các thời đại”(3). Tờ El Moudjahd Ở Algérie viết: “Tướng Giáp, còn hơn một anh hùng. Ông thuộc dòng những chiến sỹ mà người ta sẽ kể chiến công từ thế hệ này qua thế hệ khác. Có lẽ ngay cả những nhà sử học cũng cần rất nhiều luận chứng để tránh miêu tả ông như một nhân vật truyền thuyết, để kể lại đủ những giá trị của ông”(4). Đạo diễn người Pháp Danisel Rousel, nguyên phóng viên thường trú báo tại Việt Nam những năm 1980 đã viết “Đại Tướng Võ Nguyên Giáp, huyền thoại sống ở Việt Nam. Ông được công nhận là một trong các nhà quân sự tài giỏi nhất và một nhà chiến lược về chiến tranh nhân dân”(5).
Một người Tổng Tư lệnh Quân đội nhân dân Việt nam, trong vòng ba mươi năm đã lãnh đạo đánh thắng ba đế quốc: Nhật, Pháp, Mỹ, lần lượt đánh bại 7 đại tướng Pháp, 6 đại tướng của Mỹ và chưa kể đến nhiều viên đại tướng chính quyền Việt Nam cộng hòa… Nhưng với đức tính khiêm tốn, Bác Giáp cho rằng “Vị tướng dù có công lớn lao đến đâu cũng chỉ là giọt nước trong biển cả. Chỉ có nhân dân Việt Nam là người đánh thắng Mỹ. Các ngài gọi tôi là vị tướng thần thoại, nhưng tôi tự nghĩ tôi bình đẳng với những người lính của mình”(6). Bác đã giúp chúng ta hiểu rằng “một cánh én nhỏ không thể làm nên mùa xuân”. Bác không tự cao, Bác cho rằng mình bình đẳng và cũng bình thường như bao người khác. Sự khiêm tốn của Bác nhận được rất nhiều tình yêu thương của toàn Đảng, toàn quân và nhân dân.
Không chỉ tỏa sáng rực rỡ trong lĩnh vực quân sự, Đại tướng còn là một trong những nhà văn hóa lớn của Việt Nam. Ông đã dành nhiều tâm sức cho việc viết hồi ký và lịch sử. Những tác phẩm của ông, như: “Từ nhân dân mà ra”, “Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử”, “Những năm tháng không thể nào quên”, “Chiến đấu trong vòng vây”, “Tổng Hành dinh trong mùa xuân toàn thắng”. Đặc biệt, khi được Đảng, Nhà nước giao làm Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách khoa học, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, ông đều để lại dấu ấn. Sự đóng góp của ông về Tư tưởng Hồ Chí Minh có tính chiến lược lâu dài đối với công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước, ông đã có công trình “Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt Nam”... đã giúp người đọc cả trong và ngoài nước càng hiểu sâu hơn về bản sắc, truyền thống văn hóa, nguồn gốc sức mạnh của dân tộc Việt Nam, càng thêm yêu mến, khâm phục Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, cũng như đất nước và con người Việt Nam.
Có thể khẳng định, trong cuộc đời dù nắm giữ nhiều cương vị, kinh qua nhiều lĩnh vực công tác, nhưng con người Đại tướng Võ Nguyên Giáp vẫn luôn toát lên tinh thần nhân văn cao cả, lấp lánh trí tuệ và đặc biệt là luôn tỏa sáng một phẩm cách thanh sạch, hết lòng vì dân vì nước. Nếu như thời chiến, Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một vị tướng nổi tiếng với những trận đánh giành thắng lợi quan trọng, làm thay đổi cục diện chiến trường, thì thời bình Bác Giáp là người có công lao to lớn để cải cách các lĩnh vực toàn diện từ khoa học, công nghệ, giáo dục, quốc phòng, báo chí, ngoại giao, lịch sử… và phong trào cách mạng thế giới. Tất cả các đóng góp, cống hiến của Bác đều đáng để chúng ta ngưỡng mộ, noi theo.
Ngày 04/10/2013, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từ trần tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108; hưởng thọ 103 tuổi. Xúc động, tác giả Đặng Quốc Vinh, đã viết trong bài thơ - Đại tướng của lòng dân:
“Nay huyền thoại trở về nơi huyền thoại,
Người theo bước Bác Hồ vĩ đại;
Làm vì sao tinh tú giữa trời cao.
Nguyện cùng Người, xin nắm chặt tay nhau
Cả dân tộc vững vàng bước tới…!”
Ông đã về với Vũng Chùa - đất mẹ Quảng Bình, về với người Thầy đã dạy dỗ ông - Chủ tịch Hồ Chí Minh, về với những vị anh hùng của dân tộc, về với những người đã hi sinh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trước khi về nơi vĩnh hằng, ông không ngừng suy nghĩ kế sách xây dựng và bảo vệ Tổ quốc lâu dài và đã xin Đảng, Nhà nước và nhân dân chọn Vũng Chùa làm nơi an nghỉ ngàn thu. Tuy vị thống soái huyền thoại đã ra đi mãi mãi nhưng trong trái tim mỗi người dân Việt Nam thì ông vẫn còn sống mãi, sống mãi với thời gian, với dân tộc. Và không khỏi xúc động trước những tấm chân tình mà anh em, đồng chí, người dân, bạn bè trên thế giới đã dành cho ông, tên tuổi của ông mãi mãi đi vào huyền thoại. Các thế hệ con cháu mãi mãi nhớ ơn và luôn tự hào về tướng Giáp, vị tướng tài năng của dân tộc Việt Nam.
Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Đại tướng Võ Nguyên Giáp diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII. Noi gương Đại tướng Võ Nguyên Giáp, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn với đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, thật sự là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành, gắn bó mật thiết với Nhân dân; lãnh đạo toàn dân ra sức thi đua đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương; nhất là công tác phòng, chống COVID-19 đạt kết quả, góp phần xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, vững bước trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đó cũng là thể hiện sự tôn vinh và tri ân những cống hiến to lớn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, dân tộc, Quân đội ta và phong trào cách mạng thế giới. Đồng thời, góp phần giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, lòng yêu nước, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cho các tầng lớp Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ Việt Nam./.
Anh Võ
(1) Theo Thời báo châu Á” (Times Asia Magazine), ấn hành ngày 13 tháng 11 năm 2006, bộ 168, số 20; Số ra đặc biệt đã dành một bài viết dài về Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong loạt bài viết tôn vinh các “Anh hùng châu Á”.
(2) Theo Peter MacDonald, một nhà quân sự và một nhà nghiên cứu, đã xuất bản tác phẩm “Võ Nguyên Giáp - Một sự đánh giá” (Giap, an assessmen) bằng tiếng Anh (bản dịch tiếng Pháp là: Giáp - Hai cuộc chiến tranh Đông Dương), Xuất bản năm 1992.
(3) Theo The Victory at any cost, của Cecil B. Currey, NXB Brassey’S.INC, xuất bản tại Mỹ năm 1997.
(4) Theo Xã luận của tờ El Moudjahd, xuất bản tại Alger, ngày 4/1/1976, nhân dịp Đại tướng Võ Nguyên Giáp sang thăm Algérie.
(5) & (6) Theo Cổng Thông tin Điện tử tỉnh Quảng Bình, “Cảm nghĩ về Đại tướng Võ Nguyên Giáp”, ngày 25/2/2019 và “Đại Tướng Võ Nguyên Giáp và 8 câu nói khắc cốt ghi tâm của người Việt”, ngày 6/10/2013.